We doen het vaak zonder het door te hebben; gedrag verklaren vanuit een label. Wanneer een hond niet luistert, dan zeggen we dat hij niet luistert omdat hij dom is… of dominant, lui, koppig, wraakzuchtig, manipulatief, stiekem… Met slechts één simpel woord denken we de verklaring voor het gedrag te hebben gevonden. Maar wat er écht gebeurt is dat je de deur sluit naar begrip, inzicht en connectie met je hond.

In hokjes denken

Onze hersenen willen de wereld graag opdelen in uitersten, in zwart en wit, in goed en slecht. In de psychologie is het een bekend gegeven dat mensen de neiging hebben om de wereld om hen heen te categoriseren. Het schept orde in de chaos. We kunnen op deze manier ook een krachtig statement maken in een discussie: “Rottweilers zijn agressieve honden” of “Hondenbrokken zijn ongezond”.

Maar is dit niet veel te simplistisch gedacht? Als je nagaat hoe complex en genuanceerd de wereld om ons heen is, dan doet deze manier van denken geen recht aan onze honden.

Generaliseren gebeurt ook vaak in beschrijvingen van probleemgedrag; “Onze hond markeert altijd zijn territorium door het hele huis” en als je dan doorvraagt dan blijkt de hond dit gedrag pas sinds een maand te vertonen, dat hij pas 3x binnen heeft geplast, in 2 verschillende kamers.

Labels

Susan Friedman (psycholoog) kaart dit ook aan tijdens haar seminar “Living and Learning with Animals”; zodra je het gedrag van je hond probeert te verklaren vanuit een label loop je vast. Je kijkt niet meer verder dan dat label en de hond krijgt op deze manier ook geen kans meer om anders gezien te worden. Het label is zijn noodlot geworden.

“Mijn hond is dom.” Je legt je er als het ware bij neer dat je hond dom is, maar je kijkt niet naar de oorzaak van het gedrag. Misschien begrijpt je hond een opdracht niet of heeft hij een andere reden iets niet uit te voeren op commando. Misschien heeft hij pijn of is hij slechthorend? Misschien ben jij niet duidelijk in je training? Er kunnen 1001 redenen zijn voor een hond om niet te ‘luisteren’.

“Mijn hond is altijd dominant.” Echter niemand is 24 uur per dag dominant. Een hond kan in bepaalde situaties assertief of dominant zijn (of ieder ander label wat je wilt gebruiken), maar op andere momenten helemaal niet. Dominantie gebruiken om gedrag te verklaren is in veel gevallen ook nog eens erg achterhaald.

“De Golden Retriever is een kindvriendelijk ras.” Dit kan een heel gevaarlijk label zijn, want mensen durven hun kind zonder toezicht bij hun Golden Retriever achter te laten. Maar ook deze hond heeft zijn grenzen, en als een kind deze overschrijdt dan is de hond niet zo vriendelijk meer.

Gedrag is complex

Gedrag wordt door veel factoren bepaald. Denk aan genetische aanleg, opvoeding, emoties en situatie. Gedrag is daarom nóóit zwart-wit. Het is een momentopname. Labels zeggen daarom niets over een hond.

Het belang van nuance

Wanneer je een label op een je hond plakt, sluit je als het ware de dialoog met je hond. Dat is niet alleen jammer voor je hond, maar ook voor jullie relatie. Nuance zorgt ervoor dat we open minded blijven naar onze honden. We gaan op zoek naar de ware toedracht; waarom doet mijn hond zo?

Waarom rent hij steeds weg als ik hem roep? [Label: Oost-Indisch doof]
Omdat je hem dan aanlijnt en hij wil graag nog verder spelen.
Waarom gromt hij steeds wanneer ik wil knuffelen? [Label: agressief]
Omdat hij pijn heeft en jou op afstand wilt houden.
Waarom plast hij steeds binnen? [Label: dominant]
Omdat er buiten iets is waar hij bang voor is.

Nuanceren, hoe doe je dat?

Blijf open staan voor nieuwe informatie en bijt je niet te veel vast in wat je al ‘gelooft’. De wetenschap blijft ons ook steeds nieuwe inzichten geven en dat is juist iets om te omarmen om je  hond steeds beter te gaan begrijpen.

Een aantal voorbeelden:

• Kun je het gedrag van je hond beschrijven zonder labels te gebruiken?
• Kijk eens naar de momentenwaarop je hond het gedrag vertoont. Wat zijn dan de omstandigheden?
• Welke verklaringenkun je allemaal aandragen voor het gedrag? Stel je hond slaapt graag op de bank. Een veelgehoorde verklaring voor het op de bank liggen is dominantie. Maar zou er ook een andere redenkunnen zijn waarom je hond dat doet?
• Oordeel niet te snel. Ga eerst op onderzoek uit.
• Probeer de woorden nooit en altijd te vermijden.
• Voel je niet altijd geroepen of gedwongen een standpuntin te nemen. Je mag best wel eens iets niet weten.
• Blijf naar je hond kijken, luister naar hem, blijf in verbinding.

Dr. Susan Friedman “Behavior is not who you are – it is what you do.”

Referenties

• Unlabel your dog
• Psychology Today: Black-and-White Thinking in our Social Worlds – The Evolutionary Basis of Simple Thinking
• Boek: The Human half of dog training – Risë VanFleet

Dit artikel is geschreven door Debby van Dongen.