Wat is ‘coping’?

De Engelse term ‘coping’ wordt ook in het Nederlands gebruikt. Het betekent ‘omgaan met’, en in dit artikel gaat het specifiek over omgaan met stress. Een coping strategie is een actieve strategie om het stressniveau te verlagen. Met actief wordt bedoeld dat de hond zelf bepaalt wat voor hem het beste werkt om stress te verlagen en wanneer hij dat doet. Het is niet iets wat we van de hond vragen, het initiatief ligt volledig bij de hond zelf.

NB: Verwar dit niet met stresssignalen zoals gapen of tongelen. Het betreft hier ‘grotere’ gedragingen dan de veel subtielere stresssignalen. Verderop in dit artikel volgen een aantal voorbeelden.

Alexa Capra, Italiaans hondentrainer en wetenschapper, werkt met veel verschillende typen honden met probleemgedragingen en zij richt zich tijdens sessies met name op coping strategieën om honden te helpen. Ze kijkt naar de individuele verschillen en leert de eigenaren de gedragingen te herkennen zodat ook zij hun hond beter begrijpen en kunnen begeleiden. Het herkennen en erkennen van coping strategieën is volgens Alexa Capra noodzakelijk om een hond goed te kunnen rehabiliteren. Op deze manier kan de emotionele staat en het welzijn van een hond verbeterd worden.

Een belangrijke manier om het probleemgedrag bij een hond te veranderen, is door het veranderen van de emotie. Het is van groot belang dat de ‘emotional state’ van de hond positief is en dat de hond zich goed voelt. Let op: een hond kan zich goed gedragen, maar dat wil niet zeggen dat de hond zich ook goed voelt!

Rijden op voorwerpen b.v. op andere honden kan stressverlagend werken of overmatig likken aan voorwerpen of jezelf.

Verschillende coping strategieën bij honden

De ene hond zal op iets gaan kauwen, de ander gaat binnen plassen. Het is aan jou de taak te ontdekken wat jouw hond doet in situaties die voor hem stressvol zijn. Wat is zijn coping strategie? Op die manier kun je jouw hond beter helpen. Voorbeelden van coping strategieën bij honden zijn:

• Rijden (op voorwerpen of andere honden)
• Kauwen (spullen slopen)
• Markeren
• Zichzelf likken
• Snuffelen
• Gaan liggen tijdens een wandeling
• Blaffen
• Spelen
• Voorwerpen in de mond nemen en dragen

Deze activiteiten zorgen ervoor dat stress vermindert. De hond maakt endorfine aan en voelt zich daardoor beter. Het is belangrijk dat de hond dit gedrag mag uitvoeren. Zolang het geen extreme vormen aan neemt, is het gezond gedrag en tast het het welzijn van de hond niet aan.

Let op!

Al deze gedragingen horen bij het normale gedragsrepertoire van een hond. Het is dus best lastig om goed te kunnen bepalen of een hond ‘gewoon’ markeert om te markeren of dat het op dat moment een coping strategie is om stress te verlagen. Het vergt daarom soms wat meer ervaring en een kundig oog om het te herkennen. Let erop in welke omgeving en in welke context je hond het doet, want daar is het altijd aan gerelateerd.

Stressvolle situaties

In welke situaties kan een hond een copingstrategie kiezen? Kijk eens naar jezelf; jij wordt bijvoorbeeld zenuwachtig van een bezoek aan de tandarts en gaat dan nagels bijten en je beste vriendin raakt helemaal gestresst van te laat komen, terwijl jij daar kalm onder blijft. Ook bij honden verschilt dit per individu.

Stress bij honden kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld:

• lang alleen thuis zijn
• onrust, lawaai
• andere honden
• verwaarlozing
• angst voor mensen
• nooit zelf mogen kiezen, altijd gedwongen worden
• ziekte en pijn
• gebrek aan uitdaging en ontspanning

Als het escaleert

Als een hond structureel stress ervaart, dan kan de coping strategie omslaan in een verslaving. Een hond kan zichzelf extreem gaan likken totdat hij zelfs zijn huid kapot likt en er wonden ontstaan. Er zijn ook honden die extreem veel rijden op voorwerpen of andere honden. Veel van dit soort extreme, obsessieve gedragingen komen door stress. De hond heeft zich dan niet meer in de hand en weet nog maar één manier om zich een beetje fijn te voelen en gaat dan bijvoorbeeld de hele dag op een kussentje rijden.

Coping strategieën en verslavingen bij mensen

We doen allemaal wel eens iets om stress te verlagen; nagels bijten, ijsberen, vloeken of je verliezen in Facebook. Maar ook bij mensen kan dit doorslaan in extreem gedrag als er niet op tijd wordt ingegrepen. Dan is de weg terug moeilijker. Dit werkt bij honden net zo.

Bij mensen zie je ook dat verslaving een gevolg is van het niet goed kunnen omgaan met moeilijke situaties in het leven. Men zegt dan wel eens dat iemand een ‘uitvlucht’ zoekt. Men gaat dan veel eten of drinken, drugs gebruiken, maar men kan ook extreem veel gaan werken, sporten, winkelen of gamen. Verslaving is in heel veel gevallen een uit de hand gelopen coping strategie.

Probleemgedrag bij honden

Veel ongewenste gedragingen bij honden zijn eigenlijk coping strategieën. Spullen kapot maken in huis, rijden op andere honden, binnenshuis plassen of markeren, overmatig blaffen enzovoort. Voor ons zijn deze gedragingen ongewenst en we zoeken daar vaak hulp voor. Besef dat de hond er ook ongelukkig van is en het voor hem mogelijk een coping strategie is.

Het gedrag kun je onderdrukken, denk aan een anti-blaf band, maar de negatieve emotie en de stress bij de hond zal je daarmee niet wegnemen.

Wat kun je doen om je hond te helpen?

Welke stappen kun je ondernemen om het probleem aan te pakken?

1. Probeer te achterhalen wat de stressor is en probeer deze te verminderen of weg te nemen. Het kan soms al iets heel simpels zijn zoals de plek waar de mand staat. Staat deze op een doorlooproute in huis, verplaats deze dan naar een rustige plek. Het is belangrijk dat een hond voldoende slaap krijgt. Honden slapen gemiddeld 16 uur per dag!
2. Laat je hond zelf zijn coping strategie kiezen. Op die manier verlaagd zijn stressniveau. Wordt je hond rustig van kauwen, zorg er dan voor dat er iets te kauwen is. Denk hierbij aan een Kong of een gedroogde snack. Dan blijven je pantoffels en het meubilair gespaard.
3. Dwing je hond niet tot iets wat eng of ongemakkelijk voor hem is, iets wat in de praktijk toch vaak (onbewust) gebeurt.
4. Als je hond steun bij je zoekt, bied dan ook die steun aan.
5. Straf je hond niet voor zijn coping gedrag. Dit zorgt eigenlijk voor nog meer stress en het ongewenste gedrag zal alleen maar verschuiven of versterken.
6. Geef je hond zelfvertrouwen door hem zelf keuzes te laten maken. Laat hem kiezen welke route hij wil nemen tijdens het wandelen. Als hij wil snuffelen, laat dat dan toe.
7. Waar wordt je hond gelukkig van? Kijk hierbij ook naar het ras. Een Jack Russel heeft andere behoeften dan een Golden Retriever. Welke passies heeft jouw ras? Heeft je hond een hobby? Veel honden zijn dol op speuren! Kom hieraan tegemoet zodat je hond in een positieve emotionele staat komt.

Zoals hierboven al te lezen was, is het per hond en per ras verschillend. Waar komt de stress vandaan en wat kan de hond zelf doen om de stress te verlagen? Hoe kun je de emotionele staat van je hond verbeteren? Vind je het moeilijk om hier zelf mee aan de slag te gaan, aarzel dan niet om professionele hulp in te schakelen! Een goede gedragstherapeut kan helpen om deze vragen te beantwoorden zodat jij en je hond samen weer gelukkig kunnen zijn, ik kan u hierbij van dienst zijn.

Auteur; Debby v Dongen